Die doddige dodaars

Tekst Hans Peeters/ foto boven Willem de Wolf

Op de uitgebreide lijst van 135 soorten, die in Gruttoland waargenomen zijn, staan ook vogels die slechts één keer zijn gezien. De dodaars is er een. Maar het maakt het vogeltje niet minder interessant om er even bij stil te staan.

Dodaars in broedkleed / foto Hans Peeters

De dodaars is de kleinste futensoort die we kennen. Zo is hij nog een stuk kleiner dan een wintertaling, die bepaald ook geen reus is. We hebben het hier dus over de categorie ‘badeendjes’. De naam stamt uit het verleden, waarbij de pluizige veertjes op zijn gat de naamgever deden denken aan donzig pluis rondom zijn aars. In die tijd werd de dodaars ook wel hagelzakje genoemd. Dat komt weer omdat de huid van de dodaars werd gebruikt als buidel om hagel voor de jacht in te bewaren.

Dodaars met jongen op de rug / foto Marten F. de Vries

Dodaars in broedkleed / foto Douwe Struiksma

Eenmalig

Als je boer Murk vraagt naar de dodaars in Gruttoland, vertelt hij: “Eigenlijk is de dodaars slechts één keer gezien in Gruttoland door Willem de Wolf. Willem kwam in die tijd elke week om te fotograferen in Gruttoland. Het zal drie of vier jaar geleden zijn in het broedseizoen. Gruttoland is niet het ideale broedgebied voor de dodaars. Ze willen water met flink wat begroeiing. Waar ze hier in de buurt precies broeden weet ik niet, misschien in de Bolswardervaart of in de Alde Feanen. Het blijft een mooie toevalstreffer, die ene keer.”

Dodaars in winterkleed/ foto Willem de Wolf

Dodaars op zijn nest / foto Hans Peeters

Paspoort dodaars

Wetenschappelijke naam: Tachybaptus ruficollis

Friese naam: Dûkerke

Herkenning: kleinste futensoort, in winter grijsbruin; zomer kastanjebruine nek en lichtgroene snavelbasis

Lengte: 23 – 29 cm

Spanwijdte: 40 – 45 cm

Geluid: in baltstijd hoog hinnikend geluid

Voedsel: kleine visjes, insecten, larven en slakjes

Gedrag: in broedseizoen vaak kleine kolonievorming; duikt veelvuldig onder

Leefgebied: binnenwateren met rijke begroeiing  

Nest: vlakbij of boven water in vegetatie

Aantal eieren: 1 – 8 eieren

Broedduur: 20 – 21 dagen

Jongen zijn nestvlieder, na 44 – 48 dagen vliegvlug

Trek: voornamelijk standvogel, maar zoeken ’s winters open wateren op

Voorkomen: broedparen 2100 – 2900; winteraantallen 520 – 6500  

Gruttoland: sporadisch, slechts eenmaal waargenomen (niet broedend)

Dodaarsfamilie / foto Bennie van der Weide

Onvolwassen dodaars / foto Jappie Seinstra

Dodaarsouders voert jong / foto Lianne Otter

Dodaarsjong in zijn typische leefgebied / foto Servan Ott

Dodaars in winterkleed met prooi / foto Willy Dikkers

*Geen enkele foto van de dodaarzen is in Gruttoland gemaakt.

Het bericht Die doddige dodaars verscheen eerst op Agrarisch Natuurfonds Fryslân.