Tekst en foto’s Hans Peeters
Gerrit Gerritsen schreef onlangs een boek over de grutto, getiteld De hooivogel. Een benaming voor onze nationale vogel, toen het nog normaal was dat hij in hooilanden broedde.
Er zijn de laatste jaren al meerdere boeken over de grutto verschenen. Gerritsen schrijft vanuit zijn eigen beleving vanaf zijn prille jeugd in Zwolle. Een van zijn eerste ervaringen met grutto’s was toen hij palingen bevrijdde uit fuiken, die door vissers geplaatst werden. Het boek De hooivogel leest regelmatig als een boeiend jongensboek. Bijvoorbeeld als Gerrit Gerritsen het heeft over zijn latere onderzoeken, wanneer hij op zoek gaat naar grutto’s in onder andere Afrika, de Vendée, IJsland en Marokko.
Behalve in het buitenland zoekt Gerritse elk broedseizoen zijn grutto’s op in eigen land. Hij doorkruist Nederland per fiets om geen grutto te missen. Hij praat met boeren, zowel intensieve melkveehouders als weidevogelboeren. Het behoeft geen betoog dat zijn hart bij de laatste ligt. Over onze eigen gruttoboer Murk Nijdam schrijft hij:
“De absolute gruttoboerderij ligt aan de Slachtedijk bij Wommels. Het is het domein van Murk Nijdam en een grote groep vrijwilligers. Op 40 hectare broeden hier circa 100 gruttoparen, en het is waarschijnlijk de grutto rijkste plek op aarde. Murk zorgt niet alleen heel goed voor zijn grutto’s, maar bouwde ook twee grote prachtige vogelhutten (red. dit was nog voor het nieuwe project Gruttoland) waar meer dan duizend bezoekers per jaar van heel dichtbij kunnen genieten van grutto’s, kluten en in de trektijd van honderden kemphanen. Zijn eldorado raakte steeds bekender, en vogelaars en fotografen uit het hele land wisten de Slachtedijk te vinden. Wat een fantastische plek.
Ook bouwde Murk een metershoge stalen grutto die veel aandacht trekt bij zijn boerderij en tijdens een groot internationaal weidevogelsymposium ook het centrum van Workum sierde. Geheel terecht wint Murk in 2016 de Gouden Grutto, de landelijke prijs die Vogelbescherming sinds 2005 uitreikt voor heel bijzondere weidevogelprestaties.
Murk heeft geen opvolger en begon gelukkig op tijd na te denken om zijn weidevogelparadijs een toekomst te bieden. Hij gaat in zee met het in 2017 opgerichte Agrarisch Natuurfonds Fryslân.
Bijna 3.000 mensen betalen mee aan de veiligstelling van de eerste 3.2 ha van Murk boerderij en voor de rest zullen acties volgen.”
Uit het boek blijkt de grote liefde van Gerritsen voor de grutto. In januari wordt hij elk jaar onrustig in de wetenschap dat ze op terugweg zijn vanuit het overwinteringsgebied in Afrika. Meerdere malen kan hij de drang niet weerstaan om ze tegemoet te reizen. Hij zoekt de grutto’s onderweg op in de rijstvelden in Portugal, waar ze met vele duizenden samenkomen. Aan het einde van de zomer ziet hij ze weer met weemoed vertrekken. Meermaals geeft hij toe aan zijn heimwee en bezoekt de overwinteringsgebieden, waar grutto’s samen met flamingo’s en ibissen foerageren onder de tropische zon.
Naast de liefde voor de iconische vogel die hij zo prachtig in zijn boek beschrijft, is Gerritsen ook boos. Boos en verdrietig op de Nederlandse overheid, die al tientallen jaren belooft zich in te zetten voor de grutto en andere weidevogels. Hun aantallen hollen namelijk al jaren achteruit en de overheid brengt de ene nota na de andere uit. Wat zij niet doet is voldoende financiële middelen beschikbaar stellen om onze weidevogels écht van de ondergang te redden.
Gerrit Gerritsen zet zich zijn hele leven al in ter bescherming van de grutto. Zowel in zijn vrije tijd als beroepsmatig. De laatste jaren was hij werkzaam bij Vogelbescherming Nederland, waar hij aan de wieg stond van projecten als Polderpracht en Red de rijke weide. Samen met Gerritsen hopen we dat zijn droom uitkomt, dat de grutto van de ondergang wordt gered en opnieuw een hoopvolle toekomst tegemoet gaat.
De hooivogel door Gerrit Gerritsen, uitgeverij Noordboek Natuur, 224 pag. in hardcover, prijs 22,50, ISBN 978 90 5615 690 9
